Διαθέσιμο είναι το ημερολόγιο του έτους 2024 που δημιούργησε ο Μορφωτικός Όμιλος Σερβίων “Τα Κάστρα”. Αυτό έχει θέμα την Υψηλή Γέφυρα Σερβίων και όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να το βρουν στο Γραφείο του Μ.Ο.Σ, ενώ όσοι βρίσκονται εκτός Σερβίων μπορούν να το παραλάβουν με αντικαταβολή.
Ο Μ.Ο.Σ στην εισαγωγή του αναφέρει για το νέου του ημερολόγιο:
Ένα άγνωστο –σε πολλούς – «διαμάντι της Μακεδονίας, το οποίο μπορεί να θάμπωσε στο πέρασμα του χρόνου, ωστόσο, ουδέποτε έχασε την αξία του».
Πρόκειται για την υψηλή γέφυρα των Σερβίων, μια λεπτή γραμμή ασφάλτου που μοιάζει να αιωρείται μερικά μέτρα από τα γαλήνια νερά της τεχνητής λίμνης Πολυφύτου, δημιουργώντας έναν εντυπωσιακό αντικατοπτρισμό.
Πέντε χιλιόμετρα έξω από τα Σέρβια περνάει μεγαλόπρεπα το μεγαλύτερο ποτάμι της Ελλάδας, ο Αλιάκμονας, 320 χλμ. μήκος περίπου, που πηγάζει από το Γράμμο και εκβάλλει στο Θερμαϊκό κόλπο. Ο Ησίοδος και η Ελληνική Μυθολογία τον περιγράφουν σαν ποτάμιο Θεό, παιδί του Ωκεανού και της Τηθύος.
Η περιοχή γύρω από τον ποταμό κατοικείται από τον Νεολιθικό άνθρωπο, τουλάχιστον από την 6η χιλιετία π.Χ.
Το 1500 μαθαίνουμε από ένα οθωμανικό κατάστιχο για τη Γέφυρα των Σερβίων και για την διέλευση απ’ αυτήν «κοπαδιών και αμνοεριφίων». Το 1800 πάλι και από τους δυο γνωστούς περιηγητές της εποχής, τον Γάλλο Pouqueville και τον Άγγλο Leake πληροφορούμαστε ότι με τα άλογά τους επιβιβάστηκαν σε -μάλλον φορτηγό- ποταμόπλοιο στον Αλιάκμονα, καθώς κατευθύνονταν από την Κοζάνη προς Σέρβια.
Στα 1912 οι αναφορές για τη γέφυρα είναι φυσικά πολλές. Είναι η πρώτη μεταλλική γέφυρα και η κατασκευή της προσδιορίζεται μεταξύ 1884-1890.
Τον Απρίλιο του 1941 οι συμμαχικές δυνάμεις και συγκεκριμένα Νεοζηλανδοί, θέλοντας να εμποδίσουν την είσοδο των Γερμανών, ανατίναξαν τη μεταλλική γέφυρα. Οι Γερμανοί κατασκεύασαν αμέσως άλλη πρόχειρη στην ίδια θέση με την προηγούμενη, ξύλινη. Δυο χρόνια περίπου μετά, τον Μάρτιο του 1943, Έλληνες αντάρτες πυρπολούν την ξύλινη γέφυρα, για να εμποδίσουν τα ιταλικά στρατεύματα να φτάσουν έγκαιρα και να βοηθήσουν στη μάχη του Φαρδύκαμπου. Αμέσως το μηχανικό των Ιταλών κατασκευάζει νέα ξύλινη γέφυρα, την τρίτη στον 20ο αιώνα, (ενώ παράλληλα καταστρέφουν ολοσχερώς τα Σέρβια).
Το 1953 κατασκευάζεται η νέα, τέταρτη στη σειρά, Γέφυρα Σερβίων, πάλι μεταλλική. Μέχρι τότε οι μετακινήσεις γίνονταν συχνότατα και με μεγάλες βάρκες ακόμη και με κουβούκλια που σύρονταν με συρματόσχοινο. Η γέφυρα αυτή που εξυπηρέτησε τον κόσμο για 20 χρόνια δεν καταστράφηκε από κανέναν. Σκεπάστηκε τον Δεκέμβριο του 1973, όπως και το χωριό Νεράιδα, που βρισκόταν εκεί κοντά, από τα νερά που σχημάτισαν την Λίμνη Πολυφύτου.
Η ανάγκη για άρδευση του κάμπου της Βέροιας και της Θεσσαλονίκης και για παραγωγή ενέργειας, επέφερε την δημιουργία υδροηλεκτρικού φράγματος στο χωριό Πολύφυτο, συνέπεια του οποίου φυσικά ήταν ο σχηματισμός της τεχνητής λίμνης.
Πρώτο θύμα η γέφυρα του Αλιάκμονα, η νέα γέφυρα αποτέλεσε τεχνικό θαύμα για την εποχή της.
Η νέα Γέφυρα είναι καμπυλωτή, για καλύτερη σταθερότητα και ασφάλεια, και το μήκος (1372μ.) όπως και το πλάτος της (13,50μ) εντυπωσιάζει. Αποτελείται από 27 γιγάντιες κολώνες που κατασκευάστηκαν όπως και η θεμελίωση, πριν τη δημιουργία της λίμνης. Είναι κενές στο εσωτερικό τους, το οποίο περιέχει νερό, κάτι που επιφέρει περισσότερη σταθερότητα.
Στην κοιλάδα του Αλιάκμονα απλώθηκε μια μεγάλη μακρόστενη λίμνη. Μαζί με την νέα εκθαμβωτική γέφυρα και το νέο οικισμό του παλιού χωριού της Νεράιδας, που μεταφέρθηκε και έδωσε ζωή στον άγονο γυμνό βράχο, ομόρφυνε ακόμη περισσότερο την περιοχή. Η ομορφιά ολοκληρώνεται στη νότια είσοδο της γέφυρας, όπου δεσπόζει και πάλι η Αγία Βαρβάρα, ανανεωμένη, με τον ωραίο περιβάλλοντα χώρο της.
Η γέφυρα των Σερβίων άνοιξε τις πύλες της το 1976 και για 3 δεκαετίες, μέχρι να πάρει τα σκήπτρα αυτή του Ρίου στον Κορινθιακό κόλπο, ήταν η μεγαλύτερη γέφυρα των Βαλκανίων.
Ένα από τα πρώτα αξιοθέατα της Δυτ. Μακεδονίας.
Ο συνδυασμός γέφυρα, Νεράιδα, σπορ και ψάρεμα στη λίμνη, μαζί με τα υπόλοιπα αξιόλογα αξιοθέατα του Δήμου μας, συνθέτουν την ήρεμη και ευχάριστη ολιγοήμερη εκδρομή και απόδραση, κάτι που θα έδινε στον τόπο, μια μόνιμη τουριστική αναφορά. Όμως δεν αξιοποιήθηκε αυτή η δυνατότητα όπως θα έπρεπε. Μήπως θα πρέπει να το προσπαθήσουμε έστω και τώρα;
Πηγή: Πληροφορίες και Φωτογραφίες από το αρχείο του Ξενοφώντα Βαΐζογλου, τον οποίον και θερμά ευχαριστώ, από «Τα Σέρβια του Χθες» του Κοσμά Σαββιλωτίδη, από τις «Επίλεκτες πηγές του Θ. Τσαρμανίδη» και από το προσωπικό μου αρχείο.
